Mantelzorgwoning bouwen
Zorgt u voor een ouder, partner of ander familielid en wilt u die zorg beter kunnen combineren met uw eigen leven? Dan kan het bouwen van een mantelzorgwoning een mooie oplossing zijn. Deze vorm van samenwonen biedt de mogelijkheid om dichtbij elkaar te zijn, zonder dat u op zelfstandigheid hoeft in te leveren. Maar hoe werkt dat precies? Wat zijn de regels, de kosten en de mogelijkheden? En waar moet u op letten voordat u begint? Op deze pagina vindt u duidelijke informatie en praktische tips. Zo kunt u goed afwegen of een mantelzorgwoning bij uw situatie past.
Wat is een mantelzorgwoning?
Een mantelzorgwoning is een aparte woning op uw eigen terrein, bedoeld voor iemand die zorg nodig heeft of juist zorg verleent. Denk bijvoorbeeld aan een ouder die bij zijn kind in de tuin woont, of andersom. U woont dicht bij elkaar, maar wel ieder in uw eigen huis. De woning is meestal een aanbouw, garage of tijdelijk gebouw in de tuin. Het grote voordeel is dat u snel hulp kunt bieden of ontvangen, zonder in te boeten op privacy. Een mantelzorgwoning mag alleen als er sprake is van echte mantelzorg. Hiervoor hoeft u meestal geen vergunning aan te vragen, maar er gelden wel regels.
Wanneer is er sprake van mantelzorg en wanneer van pre-mantelzorgwonen of meergeneratiewonen?
Van mantelzorg is sprake als iemand in uw directe omgeving langdurig en onbetaald zorg nodig heeft, bijvoorbeeld door ziekte, ouderdom of een beperking. Een mantelzorgwoning mag u dan vergunningsvrij bouwen, zolang deze op hetzelfde perceel staat als de hoofdwoning.
Pre-mantelzorgwonen betekent dat u zich voorbereidt op toekomstige zorg, terwijl er nog geen zorgindicatie is. Bij meergeneratiewonen woont u samen met bijvoorbeeld (schoon)ouders, zonder dat er zorg wordt verleend. Voor beide vormen heeft u wél een omgevingsvergunning nodig. De regels zijn dus strenger als er nog geen sprake is van echte zorgbehoefte.
Waarom een mantelzorgwoning bouwen?
Het bouwen van een mantelzorgwoning is een grote stap, maar kan veel voordelen bieden voor zowel de zorgvrager als de mantelzorger. Door dichter bij elkaar te wonen, verandert de manier waarop u voor een dierbare zorgt. Het leven wordt vaak net iets makkelijker te organiseren en er ontstaat meer rust in de zorgsituatie. Een mantelzorgwoning biedt ook nieuwe mogelijkheden, nu én later. Het is dan ook logisch dat steeds meer mensen kiezen voor deze vorm van samenwonen. Natuurlijk zijn er ook dingen om rekening mee te houden. We vertellen u meer over de redenen om een mantelzorgwoning te bouwen.
Altijd dichtbij om te zorgen voor een dierbare
Als u zorgt voor een dierbare, is het fijn om dichtbij te wonen. Met een mantelzorgwoning woont u letterlijk op hetzelfde erf, waardoor u sneller kunt helpen als dat nodig is. U hoeft geen afstand meer af te leggen om langs te gaan. Even een praatje maken, een maaltijd brengen of helpen bij de dagelijkse verzorging gaat een stuk gemakkelijker. Tegelijk houdt u allebei uw eigen ruimte. Deze nabijheid zorgt vaak voor meer rust, voor u én uw dierbare.
Lagere reiskosten en minder reistijd
Woont uw dierbare nu nog op afstand? Dan weet u hoeveel tijd en geld het kan kosten om regelmatig langs te gaan. Zeker als de zorgfrequentie toeneemt, kunnen de reiskosten en reistijd flink oplopen. Met een mantelzorgwoning op uw eigen terrein of vlakbij uw huis, verdwijnt dat probleem. U hoeft geen kilometers meer te maken voor elke boodschap of hulpvraag. En dat scheelt flink in de kosten. De tijd die u anders zou besteden aan reizen, kunt u nu ergens anders aan besteden.
Taak als mantelzorger valt gemakkelijker te combineren met het dagelijks leven
Mantelzorg geven is waardevol, maar kan ook zwaar zijn naast werk, gezin en andere verplichtingen. Als u dichtbij woont, bijvoorbeeld in dezelfde tuin of op hetzelfde erf, wordt het eenvoudiger om zorg in te passen in uw dagelijkse routine. U hoeft minder te plannen, kunt sneller even langsgaan en houdt meer overzicht. Ook kleine zorgtaken, zoals medicatie geven of een praatje maken, kosten minder moeite. Hierdoor houdt u meer energie over voor andere dingen die belangrijk voor u zijn.
Meer zelfstandigheid voor de zorgvrager
Een mantelzorgwoning biedt niet alleen gemak voor u als mantelzorger, maar ook voor de persoon die zorg ontvangt. In een eigen woning met eigen voorzieningen behoudt uw dierbare zoveel mogelijk zelfstandigheid. Veel mensen vinden het prettiger om zorg te ontvangen in hun eigen omgeving, zonder meteen afhankelijk te zijn van professionele hulp of een verpleeghuis. Met een mantelzorgwoning blijft zelfstandig wonen mogelijk, op een manier die past bij iemands leven.
Mogelijkheden voor de toekomst en waardevermeerdering woning
Een mantelzorgwoning is niet alleen handig voor nu, maar ook een slimme investering voor later. Wanneer de zorgsituatie verandert of eindigt, kunt u de ruimte vaak eenvoudig ombouwen. Denk aan een thuiswerkplek, atelier, hobbyruimte of gastenverblijf. Zo is de extra woonruimte ook op de lange termijn handig. Bovendien kan een goed gebouwde mantelzorgwoning de waarde van uw woning verhogen. U vergroot hiermee dus ook de toekomstbestendigheid van uw woning.
Kent het bouwen van een mantelzorgwoning ook nadelen?
Zoals je hebt kunnen lezen, biedt een mantelzorgwoning veel voordelen. Maar er zijn ook aandachtspunten. Zo deelt u een erf en woont u dicht bij elkaar, wat invloed kan hebben op de privacy van beide partijen. Daarom is het belangrijk om goede afspraken te maken. Ook kan het emotioneel belastend zijn om zorg te geven in uw directe woonomgeving. Denk daarom goed na over de situatie op lange termijn en bespreek de verwachtingen vooraf.
Mantelzorgwoning bouwen: de opties
Overweegt u om een mantelzorgwoning te bouwen? Hiervoor zijn er verschillende mogelijkheden. Welke oplossing het beste bij u past, hangt af van uw situatie, de beschikbare ruimte en uw wensen. U kunt kiezen voor een tijdelijke of permanente constructie, en er zijn mogelijkheden die snel te realiseren zijn zonder ingrijpende verbouwing. We zetten de belangrijkste opties voor u op een rij.
Zorgwoning bouwen in tuin
Een veelgekozen optie is het bouwen van een mantelzorgwoning in de tuin. Dit is een zelfstandige woning op hetzelfde perceel als uw eigen huis. Zo woont uw naaste dichtbij, maar heeft u beiden toch privacy. De woning mag vaak zonder vergunning geplaatst worden, zolang u aan bepaalde voorwaarden voldoet. Denk aan maximale afmetingen en het feit dat de woning echt bedoeld is voor mantelzorg. Een zorgwoning in de tuin kan tijdelijk of permanent zijn en u kunt kiezen voor nieuwbouw of een kant-en-klaar model.
Aanbouw aan woning laten plaatsen
Een andere mogelijkheid is het laten bouwen van een aanbouw aan uw woning. Daarmee creëert u extra woonruimte voor uw naaste, direct aan uw eigen huis. Dit kan bijvoorbeeld een slaapkamer met badkamer zijn, of een kleine zelfstandige wooneenheid met eigen ingang. Een aanbouw biedt het voordeel dat u altijd dichtbij bent om hulp te bieden. Afhankelijk van de grootte en ligging is soms een vergunning nodig. Ook moet de aanbouw passen bij de bestaande woning en het bestemmingsplan.
Tuinhuis of garage ombouwen tot mantelzorgwoning
Heeft u al een tuinhuis of garage in de tuin? Dan kan het interessant zijn om deze ruimte te laten ombouwen tot mantelzorgwoning. Een verbouwing is vaak sneller en voordeliger dan nieuwbouw, maar het is wel belangrijk dat het gebouw geschikt is voor bewoning. Denk hierbij aan goede isolatie, ventilatie en de aansluiting van water en elektra.
Welke regels gelden bij het bouwen van een mantelzorgwoning?
Bij het bouwen van een mantelzorgwoning komt meer kijken dan alleen het ontwerp en de uitvoering. Er gelden namelijk een aantal regels waar u zich aan moet houden. Deze regels zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat de woning echt gebruikt wordt voor mantelzorg, en passen binnen de ruimtelijke wetgeving. Denk bijvoorbeeld aan voorwaarden over de grootte, de plek op het erf en het gebruik van de woning. Ook zijn er regels voor de periode ná de mantelzorg. We vertellen u meer over de regels die gelden bij het bouwen van een mantelzorgwoning.
Mag maximaal bewoond worden door één huishouden van twee personen
Een mantelzorgwoning mag maximaal bewoond worden door één huishouden van twee personen. Deze regel is ingesteld om ervoor te zorgen dat de woning echt gebruikt wordt voor mantelzorg en niet als gewone huur- of extra woning. Houd hier rekening mee bij het plannen van de indeling en het gebruik van de woning. Twijfelt u of uw situatie hieronder valt? Dan is het verstandig om dit vooraf te bespreken met uw gemeente.
Na de mantelzorgperiode mag de woning niet meer permanent bewoond worden
Als de mantelzorg stopt, mag de mantelzorgwoning niet meer permanent bewoond worden. Dit is een belangrijke regel, omdat een mantelzorgwoning bedoeld is als tijdelijke oplossing voor zorg aan huis, en niet als extra woning op het erf. Maar u hoeft de woning na afloop niet af te breken. U mag het gebouw gewoon laten staan en gebruiken als bijvoorbeeld hobbyruimte, kantoor of opslag. Zo behoudt u de investering die u gedaan heeft, ook al verandert de functie van het gebouw.
Uitsluitend begane grond mag worden ingericht als leefruimte
Bij een mantelzorgwoning mag alleen de begane grond worden ingericht als leefruimte. Dit betekent dat u de woon-, slaap- en badkamer allemaal op de benedenverdieping moet plaatsen. Een verdieping of zolder mag dus niet als woonruimte worden gebruikt. Deze regel is bedoeld om de woning toegankelijk te houden. Trappen vormen namelijk vaak een obstakel. Houd hier dus rekening mee bij het ontwerp en de indeling van de woning.
Maximale vergunningsvrije oppervlakte van 100 m²
Wilt u een mantelzorgwoning bouwen zonder vergunning? Dan geldt er een maximale oppervlakte van 100 m². Dit betekent dat de woning in totaal niet groter mag zijn dan 100 vierkante meter, als u gebruik wilt maken van de vergunningsvrije regeling. Voor veel mantelzorgsituaties is dit voldoende ruimte om comfortabel te wonen. Gaat u groter bouwen, of wijkt u af van de standaardregels? Dan is een vergunning meestal alsnog nodig.
Plaatsing uitsluitend op het achtererf
Een mantelzorgwoning mag vergunningsvrij alleen op het achtererf van uw woning worden geplaatst. Dat betekent dat de woning achter uw bestaande huis moet staan, en niet aan de voorkant of zijkant van het perceel. Deze regel is bedoeld om het straatbeeld te beschermen en overlast voor buren te beperken. Het is dus belangrijk om bij het ontwerp en de locatiekeuze goed te kijken naar wat er op uw erf mogelijk is.
Zelf mantelzorgwoning bouwen of een professional inschakelen?
Een mantelzorgwoning bouwen lijkt misschien iets wat u zelf kunt aanpakken, zeker als u handig bent. Toch komt er vaak meer bij kijken dan u denkt. Denk aan bouwregels, technische eisen, eventuele vergunningen en het goed aansluiten van installaties. Omdat het om een woonruimte gaat voor iemand die zorg nodig heeft, is veiligheid extra belangrijk. Daarom is het verstandig om een professional in te schakelen. Die weet precies wat er wel en niet mag, denkt met u mee en zorgt voor een zorgvuldige uitvoering.
Is er een vergunning nodig voor het bouwen van een zorgwoning?
In veel gevallen mag u een mantelzorgwoning vergunningsvrij bouwen, zolang u zich aan de geldende regels houdt. Zo moet de woning op het achtererf komen te staan en mag deze maximaal 100 m² groot zijn. Ook moet duidelijk zijn dat het echt om een mantelzorgsituatie gaat. Toch is het verstandig om altijd eerst contact op te nemen met uw gemeente. Soms zijn er aanvullende eisen, bijvoorbeeld door het bestemmingsplan of de ligging van uw woning. Gaat u afwijken van de standaardregels? Dan is een omgevingsvergunning meestal wél nodig.
Wat kost het bouwen van een mantelzorgwoning?
De kosten voor het bouwen of plaatsen van een mantelzorgwoning kunnen flink oplopen. Toch biedt het vaak een goede prijs–kwaliteitverhouding in vergelijking met een verblijf in een zorginstelling. Een eenvoudige woning van zo’n 30–45 m² kost meestal tussen € 50.000,- en € 75.000,-. Voor een middenklassewoning van 45–65 m² ligt de prijs doorgaans tussen € 75.000,- en € 110.000,-. Luxe varianten van 65 tot 100 m² kosten vaak € 110.000,- tot meer dan € 150.000,-. Daarnaast moet u rekening houden met aanvullende kosten zoals eventuele vergunningen, fundering, nutsaansluitingen en inrichting. De kosten van het bouwen van een mantelzorgwoning lopen dus behoorlijk uiteen en zijn afhankelijk van verschillende factoren.
Welke factoren beïnvloeden de kosten voor een mantelzorgwoning?
De kosten voor het bouwen van een mantelzorgwoning kunnen sterk uiteenlopen. Wat u uiteindelijk betaalt, hangt af van verschillende keuzes en omstandigheden. Het is daarom goed om vooraf te weten welke factoren invloed hebben op het totaalbedrag. Denk bijvoorbeeld aan bouwtechnische keuzes, het soort woning dat u wilt laten plaatsen en eventuele extra eisen vanuit de gemeente. We vertellen u graag meer over de factoren die de kosten voor een mantelzorgwoning bepalen.
Grootte van de woning
De grootte van de mantelzorgwoning heeft veel invloed op de totale kosten. Hoe groter de woning, hoe meer materiaal er nodig is en hoe hoger de arbeidskosten uitvallen. Een compacte woning van 30 tot 45 m² is vaak al voldoende voor comfortabel wonen en valt in de lagere prijsklasse. Gaat u richting 70 tot 100 m², dan loopt de prijs al snel flink op. Niet alleen de bouw zelf wordt duurder, ook de afwerking en inrichting brengen extra kosten met zich mee. Het is dus belangrijk om goed na te denken over hoeveel ruimte nodig is.
Prefab vs. maatwerk
Bij het bouwen van een mantelzorgwoning kunt u kiezen tussen prefab of maatwerk. Een prefab woning wordt grotendeels in de fabriek gebouwd en op locatie in korte tijd geplaatst. Dat is vaak goedkoper dan een volledig op maat gemaakte woning. Maatwerk geeft u daarentegen meer vrijheid in ontwerp, indeling en afwerking, maar brengt ook hogere kosten en een langere bouwtijd met zich mee. Wat het beste bij u past, hangt af van uw budget en hoe snel de woning nodig is.
Gebruikte materialen
De materialen die u kiest voor de mantelzorgwoning hebben veel invloed op de uiteindelijke prijs. Gebruikt u standaardmaterialen, dan blijft de kostprijs meestal lager. Kiest u juist voor duurzame of luxere materialen, zoals hardhouten kozijnen, extra isolatie of een hoogwaardige afwerking, dan stijgen de kosten. Ook de vloerafwerking, het type gevelbekleding en de kwaliteit van keuken en badkamer spelen hierin een rol. Duurdere materialen gaan vaak langer mee, maar vragen wel om een hoger budget.
Eventuele vergunningen
In sommige gevallen heeft u een vergunning nodig voor het bouwen van een mantelzorgwoning. Als u buiten de standaardregels valt, zoals bij een grotere woning of plaatsing aan de zijkant van het perceel, moet u een omgevingsvergunning aanvragen. De kosten hiervoor verschillen per gemeente, maar liggen vaak tussen de € 500,- en € 2.500,-. Ook de tijd en begeleiding die nodig is om de aanvraag goed te regelen, kunnen extra kosten met zich meebrengen.